3 lipca na Uniwersytecie SWPS odbyła się konferencja na temat metod nadzoru nad działalnością policji w kontekście przestrzegania praw człowieka. Miałem zaszczyt współorganizować konferencję, w ramach prac Wydziału Prawa w Warszawie. Osobą, która mnie zainspirowała do podjęcia tej inicjatywy był Pan Mik Kuczkiewicz, który jako biznesmen wiele lat spędził w Belgii i z podziwem obserwuje działalność różnych instytucji publicznych w tym kraju. Dzięki temu współorganizatorem konferencji była Ambasada Królestwa Belgii.

Konferencję otworzył prof. Roman Cieślak, Rektor Uniwersytetu SWPS oraz Ambasador Królestwa Belgii Rik Van Droogenbroeck. Głównymi gośćmi byli przedstawiciele stałego komitetu nadzoru nad policją (Komitet P) – Kathleen Stinckens (przewodnicząca) oraz Jan Van Lier (szef zespołu dochodzeniowego). Ich wystąpienia były szeroko komentowane przez panelistów oraz panelistki, a także licznie zgromadzoną publiczność. Dziękuję za udział w konferencji gen. Adamowi Rapackiemu, prof. Aleksandrze Wentkowskiej (WPiA UŚ), prof. Stanisławowi Pieprznemu (WPiA URz), adw. Karolinie Gierdal (Kolektyw Szpila). Cieszę się, że w debatach konferencyjnych wzięli udział parlamentarzyści – Aleksander Pociej (Przewodniczący Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji Senatu RP), Gabriela Morawska-Stanecka (Wicemarszałkini Senatu RP) oraz Wiesław Szczepański (Przewodniczący Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych Sejmu RP). Następnego dnia delegacja Komitetu P odwiedziła Senat RP.

Konferencję podsumowała dr Ewa Dawidziuk, Prodziekan ds. Studenckich na Wydziale Prawa Uniwersytetu SWPS. Zamieszczam poniżej jej notatkę podsumowującą konferencję.

Mam nadzieję, że doświadczenia Komitetu P wpłyną na debatę o obywatelskim kształcie Policji w przyszłej Polsce, zwłaszcza mechanizmach odpowiedzialności za nadużycia i naruszenia praw człowieka.

Notatka dr Ewy Dawidziuk:

Seminarium zorganizowane w dniu 3 lipca 2023 r. na Wydziale Prawa w Warszawie Uniwersytetu SWPS, wspólnie z Ambasadą Królestwa Belgii, zgromadziło szereg osób, którym bliska jest problematyka funkcjonowania Policji w Polsce.
Zadając pytanie czy potrzebny jest organ nadzoru nad Policją czy szerzej ujmując nad wszystkimi służbami, odpowiedź pozytywna jest oczywista. Kiedy jednak zapytamy jak zorganizować ten nadzór, koncepcji może być kilka. Stąd niezmiernie ważna jest perspektywa prawnoporównawcza i doświadczenie 30-letie Committee P. w Belgii, który jest tego rodzaju niezależnym organem nadzoru nad Policją i innymi służbami.
W Polsce już obecnie funkcjonują różne organy nadzorujące Policję, co przedstawił gen. Rapacki. Niemniej, ich aktywność sprowadza się do reagowania po zdarzeniu z udziałem funkcjonariusza Policji, na co zwróciła uwagę mec. Gierdal. Funkcję prewencyjną pełni oczywiście Krajowy Mechanizm Prewencji Tortur, który w ostatnim czasie obchodził 15-lecie swojej aktywności, jednak ma on też w zakresie swojego mandatu szereg innych miejsc pozbawienia wolności.
Uczestnicy wyrażali przekonanie, że potrzebne jest stworzenie organu, który będzie niezależny, z konkretnymi kompetencjami, mający możliwość działać efektywnie.
Obecnie część zdarzeń z udziałem funkcjonariuszy Policji jest badanych w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich. Organ ten ma jednak także szereg innych zadań do wykonania, a możliwości organizacyjne nie pozwalają na podjęcie każdej sprawy.
Uczestnicy podnosili również problem z analizą statystyczną skarg na działania funkcjonariuszy Policji. Statystyka ta nie odzwierciedla w pełni skali nieprawidłowości, ponieważ nie każda osoba zdecyduje się na złożenie skargi czy zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa. Niemniej treść skarg powinna też być analizowana przez samych funkcjonariuszy Policji, stanowić bazę do szkolenia kadry.
Debata akademicka, jaka miała miejsce w trakcie seminarium, powinna stanowić inspirację dla dalszej pracy w zespole eksperckim, który wypracuje zasady i podstawy funkcjonowania niezależnego organu nadzoru nad Policją, na wzór Belgijskiego Committee P.