Dzień: poniedziałek, 21 listopada 2022 r.
Miejsce: Wydział Prawa Uniwersytetu SWPS, Warszawa

W poniedziałek 21 listopada wziąłem udział w seminarium na temat litygacji praw osób LBGT+. Seminarium zostało zorganizowane przez Wydział Prawa w Warszawie Uniwersytetu SWPS oraz Polskie Towarzystwo Prawa Antydyskryminacyjnego. Dyskusję moderowała mec. Anna Mazurczak.

W moim wystąpieniu otwierającym podkreśliłem znaczenie litygacji strategicznej dla kształtowania standardów prawnych poszanowania praw osób LGBT+. Jest to możliwe dzięki aktywnej roli Europejskiego Trybunału Praw Człowieka oraz Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, a także coraz częściej dzięki sądom krajowym. Nie bez znaczenia są rosnące kompetencje i strategiczne podejście do spraw sądowych ze strony organizacji społecznych oraz adwokatów (najczęściej działających pro bono). Zwróciłem uwagę na rolę Rzecznika Praw Obywatelskich w prowadzeniu działań na rzecz praw osób LGBT+. Uważam, że nowy RPO prof. Marcin Wiącek powinien kontynuować działania w zakresie zaskarżania uchwał lokalnych samorządów przeciwko tzw. ideologii LGBT. Szlaki zostały przetarte, a linia orzecznicza ustalona przez NSA. Tego typu uchwały są sprzeczne z Konstytucją i standardami praw człowieka. Jednak bez inicjatywy RPO, który jako jedyny organ ma zdolność sądową w takich sprawach, w kilkunastu samorządach tego typu uchwały wciąż będą obowiązywały.

W seminarium uczestniczyli wybitni naukowcy. Miałem zaszczyt wysłuchać referatów prof. Jakuba Urbanika oraz dr Pawła Marcisza na temat rosnącego znaczenia litygacji strategicznej w prowadzeniu działań w Polsce na rzecz osób LGBT+. Ich wystąpienie nawiązywało do artykułu opublikowanego w księdze pamiątkowej ofiarowanej prof. Mirosławowi Wyrzykowskiemu. Następnie referat wygłosił prof. Robert Wintemute z King’s College w Londynie. Prof. Wintemute jest legendą w prowadzeniu tego typu spraw przed sądami europejskimi. Doprowadził do wielu przełomowych wyroków. 10 lat temu był dla mnie oraz dla prawników Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka inspiracją w przygotowywaniu strategicznych spraw sądowych. Efektem przemyśleń z tamtych czasów jest sprawa Formela przeciwko Polsce, dotycząca nieuznawania w Polsce związków osób tej samej płci. Mam nadzieję, że w tej sprawie (ale także w kilku innych podobnych sprawach) doczekamy się w ciągu kilku miesięcy wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.