Dzień: czwartek, 27 kwietnia 2023 r.
Miejsce: Fundacja im. Stefana Batorego, Warszawa

W czwartek, 27 kwietnia br. wziąłem udział w debacie zorganizowanej przez Fundację Batorego na temat przyszłości Trybunału Konstytucyjnego.

Zespół ekspertów prawnych działających przy Fundacji Batorego przygotował społeczny projekt ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Temu zagadnieniu poświęcona była całodniowa konferencja. Eksperci, działacze społeczni, dziennikarze i politycy opozycji demokratycznej zastanawiali się jak przywrócić TK do normalnego funkcjonowania.

Uczestniczyłem w panelu moderowanym przez prof. Agnieszkę Frąckowiak-Adamską (WPAiE UWr), w którym także wzięli udział dr Borys Budka (PO), prof. Kazimierz Ujazdowski (Koalicja Polska/PSL) oraz dr Tomasz Zalasiński (jeden z autorów projektu ustawy, Kancelaria DZP). W moim wystąpieniu zwróciłem uwagę na kilka kwestii.

Po pierwsze, musimy się nastawić, że rzeczywiste zmiany w TK będą możliwe dopiero w połowie 2025 r. Prezydent Andrzej Duda nie będzie miał interesu politycznego w naprawianiu organu konstytucyjnego, do którego zniszczenia sam się przyczynił w 2015 r. Natomiast nie ma innej możliwości niż dokonać tych zmian w sposób zgodny z regułami praworządności – poprzez stopniowe nominacje nowych sędziów, odwołanie sędziów-dublerów, a także ewentualne postępowania dyscyplinarne. Trzeba być jednak cierpliwym i nie mamić obywateli obietnicami szybkich rozwiązań.

Po drugie, bardzo ważne jest zastanowienie się nad konsekwencjami uchylania wyroków z udziałem sędziów-dublerów. To może być zagadnienie szczególnie istotne dla społeczeństwa (zwłaszcza uchylenie wyroku w sprawie dostępności legalnej aborcji, K 1/20).

Po trzecie, podkreśliłem, że konieczne jest budowanie społecznego poparcia dla reformy TK (ale także innych reform ustrojowych). Organizacje społeczeństwa obywatelskiego powinny rozważyć organizację spotkań we wszystkich województwach, gdzie prezentowane będą projekty ustaw dotyczące ustroju sądownictwa. Powinien temu służyć okres wakacji. Takie spotkania mogłyby organizować lokalne rady adwokackie, izby radców prawnych czy oddziały Stowarzyszenia Sędziów Polskich „Iustitia”. Wreszcie, zauważyłem, że wbrew pozorom partie tworzące opozycję demokratyczną nie mają jeszcze wypracowanego jednolitego stanowiska w zakresie tego, co i jak należy zrobić w kontekście reformy wymiaru sprawiedliwości. Dlatego konieczna jest ciągła debata na ten temat, nawet jeśli niekoniecznie będzie się ona przebijać do głównego nurtu politycznego.

Dziękuję Krzysztofowi Izdebskiemu za zaproszenie, a Fundacji Batorego oraz jej ekspertom za podjęcie tej ważnej inicjatywy. Szczegółowy opis debaty został przygotowany przez Red. Agnieszkę Jędrzejczyk dla Oko.press.