W anglojęzycznym kwartalniku naukowym „European Constitutional Law Review” ukazał się mój artykuł pt. „Strategic Lawsuits against Public Participation (SLAPPs), the Governance of Historical Memory in the Rule of Law Crisis, and the EU Anti-SLAPP Directive”, napisany wspólnie z dr Aleksandrą Gliszczyńską-Grabias.

Akronim SLAPP, coraz częściej pojawiający się w mediach, oznacza strategiczne pozwy przeciwko udziałowi społecznemu. Kompleksową definicję tego zjawiska formułuje Europejskie Centrum Wolności Prasy i Mediów, określając SLAPP jako pozew składany przez wpływowe podmioty (np. korporacje, urzędników państwowych, wpływowych biznesmenów) przeciwko osobom lub organizacjom pozarządowym, które wyraziły krytyczne stanowisko w istotnej kwestii o znaczeniu politycznym lub społecznym.

W naszym artykule skupiamy się na szczególnej podkategorii SLAPP-ów, polegającej na instrumentalnym wykorzystaniu pozwów sądowych do nękania naukowców i naukowczyń kwestionujących dominującą politykę i narrację historyczną. Niebezpieczną konsekwencją takich działań jest efekt mrożący, tłumiący swobodę wypowiedzi i prowadzenia badań naukowych. Nękanie osób ujawniających ciemne strony historii narodu jest charakterystyczne dla zmierzchu państwa prawa i rozwoju autorytaryzmu. Ataki na środowisko naukowe wymagają natychmiastowej reakcji i solidarności z prześladowanymi – stawką jest fundamentalne dla społeczeństwa demokratycznego pojęcie prawdy.

W artykule analizujemy przypadek nękania prof. Barbary Engelking i prof. Jana Grabowskiego, wybitnych badaczy Holokaustu. W swoich pracach naukowych wielokrotnie sprzeciwiali się prawicowym narracjom zaprzeczającym istnieniu polskiego antysemityzmu i przypadków współudziału Polaków w Zagładzie. Następnie artykuł omawia problem nękania naukowców i naukowczyń w kontekście europejskich standardów ochrony wolności akademickiej. Wychodząc z problematyki ochrony badań naukowych w Polsce, wskazujemy na konieczność rozszerzenia ochrony gwarantowanej przez unijną dyrektywę anty-SLAPPową na badaczy prowadzących kontrowersyjne lub krytyczne badania naukowe.

Serdecznie zachęcam Państwa do lektury!