Odszedł Krzysztof Szerkus – człowiek niezwykle ważny dla Gdańska, dla praw człowieka i dla wszystkich, którzy mieli szczęście Go znać. Prawdziwy państwowiec i wzór urzędnika. Dziś w kościele św. Brygidy w Gdańsku odbywają się uroczystości pogrzebowe. Krzysztof Szerkus spocznie na Cmentarzu Łostowickim.

Dyrektora Krzysztofa Szerkusa poznałem we wrześniu 2015 r., zaraz po powołaniu na stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich. Już wtedy od dziesięciu lat pełnił funkcję pełnomocnika terenowego RPO w Gdańsku – obok koleżanek z Katowic i Wrocławia. W swoim biurze przy ul. Chmielnej przyjmował obywateli, rozpatrywał skargi, utrzymywał kontakty z władzami lokalnymi i organizacjami społecznymi. Był reprezentantem RPO, ale też kimś znacznie więcej – potrafił realizować własne pomysły i budować prawdziwą obecność Rzecznika na Pomorzu. To dzięki Niemu Biuro RPO regularnie uczestniczyło w galach nagrody „Bursztynowy Mieczyk”, wspierając i wzmacniając lokalne inicjatywy społeczne.

Miał ku temu nie tylko wiedzę i doświadczenie – jako radca prawny i społecznik – ale także odwagę i wrażliwość, które czyniły z niego osobę wyjątkową. Często podczas spotkań powtarzałem, że to właśnie od Krzysztofa Szerkusa powinniśmy się uczyć, czym jest odwaga. W latach 80. brał udział w strajkach studenckich i był współzałożycielem NZS-u w Gdańsku. Wtedy ryzykował, a w wolnej Polsce przekładał swoje osobiste doświadczenia na język pomocy osobom wykluczonym, biednym i dyskryminowanym. Szczególnie bliskie były mu sprawy mieszkaniowe, przeciwdziałanie przemocy domowej, nadużyciom władzy przez służby mundurowe oraz pomoc osobom w kryzysie bezdomności. Podejmował też wiele działań na rzecz osób z niepełnosprawnością psychiczną lub intelektualną.

W latach 2015–2021 często bywałem w Trójmieście, bo właśnie wtedy działy się rzeczy przełomowe. Przejęcie Muzeum II Wojny Światowej przez nową władzę, kolejne Święta Wolności i Solidarności, rocznice Sierpnia 1980 r. i wiele innych inicjatyw organizowanych przez Europejskie Centrum Solidarności oraz gdańskie organizacje społeczne. To w Gdańsku zdecydowaliśmy się zorganizować zjazd Ombudsmanów Grupy Wyszehradzkiej. Tam, z okazji kolejnej rocznicy Sierpnia, honorową odznakę za działania na rzecz praw człowieka otrzymała Anna Šabatová – rzeczniczka praw obywatelskich Republiki Czeskiej i sygnatariuszka Karty 77. To w Sopocie został odsłonięty pomnik Władysława Bartoszewskiego.

Krzysztof Szerkus był zawsze w samym centrum tych wydarzeń – pomagał w organizacji, opiekował się gośćmi, był naszym przewodnikiem po Gdańsku. Jako lokalny patriota dzielił się ogromną wiedzą historyczną. Najbardziej wstrząsające były dla nas styczniowe dni 2019 r. – zamordowanie Pawła Adamowicza, a potem jego pogrzeb. Wtedy byliśmy razem, w poczuciu wielkiej wspólnoty i solidarności, łącząc się we współczuciu z Rodziną Pawła Adamowicza, ale też ze wszystkimi gdańszczanami.

Spotkania z Krzysztofem Szerkusem odbywały się jednak nie tylko przy okazji wielkich wydarzeń. Widywaliśmy się co miesiąc podczas narad dyrektorów Biura RPO. Wymienialiśmy doświadczenia, spostrzeżenia, wiedzę o bieżących sprawach, interwencjach, wystąpieniach generalnych i sprawach sądowych. Krzysztof Szerkus wraz ze swoim zespołem regularnie jeździł do punktów przyjęć interesantów RPO w Szczecinie, Koszalinie i Słupsku. Angażował się także w monitoring miejsc pozbawionych wolności prowadzony przez Krajowy Mechanizm Prewencji Tortur. Zawsze można było na niego liczyć – spokojny, rzeczowy, pełen empatii i życzliwości. Pamiętam także, że zawsze bardzo walczył o swoich współpracowników, ich komfort pracy, wynagrodzenia. Czułem, że jest dla nich także zawodowym mentorem.

Przełomowym momentem było poszerzenie składu rady społecznej przy Biurze Terenowym RPO w Gdańsku. W gronie znakomitych osobistości dyskutowaliśmy o współczesnych wyzwaniach dla praw człowieka. Wiele z tych rozmów zaowocowało późniejszymi działaniami – jak chociażby obywatelską naradą międzypokoleniową, organizowaną ze Sławiną Kosmulską.

12 czerwca 2025 r. Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiącek zorganizował konferencję z okazji 20-lecia Biura Terenowego RPO w Gdańsku. To był wielki jubileusz i prawdziwe święto Krzysztofa Szerkusa. Cieszył się wtedy z sukcesów swojego zespołu i ze świadomości, że jego praca ma trwały sens.

Jesteśmy wszyscy winni Dyrektorowi Krzysztofowi Szerkusowi, by jego pomorskie dzieło przetrwało, a Gdańsk pozostał symbolem odwagi, solidarności i ochrony praw człowieka.