W czwartek, 23 marca, wziąłem udział w konferencji na temat modelu funkcjonowania prokuratury w świetle wyzwań cywilizacyjnych. Konferencja została zorganizowana przez Stowarzyszenie Prokuratorów Lex Super Omnia oraz Katedrę Postępowania Karnego WPiA UJ. Przypadł mi zaszczyt moderowania pierwszej sesji, z udziałem prof. Mirosława Wyrzykowskiego (sędzia TK w stanie spoczynku), prof. Andrzeja Światłowskiego (UJ), dr Michała Mistygacza (LSO), prok. Aleksandry Antoniak-Drożdż (LSO) oraz prof. Grzegorza Kucy (UJ).

W moim krótkim wystąpieniu otwierającym panel podkreśliłem, że niezależność prokuratury ma fundamentalne znaczenie dla ochrony praw obywatelskich oraz przyszłych reform ustrojowych w Polsce. Konferencja zorganizowana przez Lex Super Omnia i UJ jest zatem wyrazem odwagi obywatelskiej. Ma istotne znaczenie dla debaty publicznej oraz wypracowania pomysłu nadchodzących zmian prawnych, które mogą być przyjęte po wyborach parlamentarnych. Odnosząc się do wyzwań cywilizacyjnych zwróciłem uwagę na znaczenie sztucznej inteligencji dla kształcenia przyszłych prawników i debat publicznych. Przeczytałem uczestnikom konferencji, co system sztucznej inteligencji (Open AI, używający technologii ChatGPT) odpowiedział mi na pytanie: „W jaki sposób można ograniczyć wpływ polityków na działalność prokuratury?”

Odpowiedź AI brzmiała:

Aby ograniczyć wpływ polityków na działalność prokuratury, należy podjąć kilka działań:

1.  Niezależność prokuratury – konieczne jest, aby prokuratorzy działali niezależnie od wpływów politycznych. Można to osiągnąć poprzez wprowadzenie odpowiednich regulacji prawnych, np. poprzez ustanowienie niezależnej instytucji zajmującej się wyłanianiem kandydatów na stanowiska prokuratorów, z daleka od wpływu politycznego.
2. Zakaz wpływania na prokuratorów – politycy powinni być pozbawieni możliwości ingerowania w sprawy prokuratorskie. Można to osiągnąć poprzez wprowadzenie odpowiednich przepisów, np. zakazujących kontaktów między politykami a prokuratorami lub wprowadzenie sankcji za naruszanie zakazu wpływania na prokuratorów.
3. Samodzielne śledztwa – prokuratorzy powinni mieć możliwość prowadzenia śledztw bez ingerencji polityków. W tym celu można wprowadzić procedury, które gwarantują, że prokuratura ma dostęp do niezbędnych narzędzi do prowadzenia śledztw, a także, że nie jest zmuszona do przerywania śledztw na żądanie polityków.
4. Otwartość prokuratury – prokuratura powinna być otwarta i przejrzysta w swoich działaniach. Można to osiągnąć poprzez publikowanie informacji o przebiegu śledztw oraz o decyzjach podejmowanych przez prokuraturę.
5. Kryteria zatrudnienia – kluczowe jest wyłanianie odpowiednich kandydatów na stanowiska prokuratorów, którzy są niezależni od wpływów politycznych i cechują się wysoką kompetencją. Można to osiągnąć poprzez wprowadzenie odpowiednich kryteriów zatrudnienia, które nie będą opierać się na politycznych powiązaniach, lecz na rzeczywistych kwalifikacjach i doświadczeniu zawodowym.

Wdrożenie powyższych działań może pomóc w ograniczeniu wpływu polityków na działalność prokuratury i zapewnić, że decyzje prokuratury będą podejmowane na podstawie prawa i faktów, a nie na podstawie politycznych interesów.